Aanbesteden anno 2022

Anders aanbesteden om woningschaarste op te lossen

Dat er sprake is van een enorme woningschaarste, hoeft op deze plek geen betoog. De vraag is vooral: wat doen we eraan? De oplossing zou weleens kunnen liggen in systeembouw en modulair bouwen. Daar is dan wel een andere manier van aanbesteden voor nodig. In gesprek met Vincent Hendriks, directeur bij Hendriks Bouw en Ontwikkeling en Sander Hofs, hoofd projectmanagement bij BPD| Bouwfonds Gebiedsontwikkeling horen we hoe deze manier van aanbesteden eruitziet.

Om de woningschaarste op te lossen moeten we een heuse inhaalslag maken, maar dat is niet zonder risico. “Het gevaar van een inhaalslag is dat we voor uniforme massaproductie kiezen, net als vijftig jaar geleden. Maar daar zit niemand op te wachten, zeker de consument niet”, zegt Vincent Hendriks. De woningschaarste moet niet alleen opgelost worden, we moeten ook kijken naar de toekomst. Wat Hendriks betreft kunnen systeembouw en modulair bouwen de oplossing zijn, als de projectontwikkelaar of bouwer maar vanaf het begin betrokken wordt.

Nieuwe tijden voor systeembouw en modulair bouwen met open aanpak

Beide concepten kenden in het verleden veel obstakels waardoor standaardisatie ontstond. Maar die tijd is voorbij, benadrukt Vincent: “De tijd dat systeembouw en modulair bouwen grote beperkingen in variëteit hadden, ligt allang achter ons. Zeker de gespecialiseerde ontwikkelende bouwers hebben hun systemen zo doorontwikkeld, dat standaardiseren zeer goed samengaat met keuzevrijheid. Voorwaarde is wel dat de aanbestedingsprocedures daar meer op moet worden afgestemd. Het heeft geen zin om een plan tot op bestekniveau helemaal dicht te timmeren. Dan is er voor de bouwer nauwelijks nog ruimte om op de situatie in te spelen en wordt bouwen puur productiewerk. Geld wint het dan van kwaliteit.”

Daarmee wijst Hendriks op het belang van het hebben van een ‘open Plan van Eisen’, zoals de directeur van Hendriks Bouw het benoemt. “Met zo’n open Plan van Eisen kan de bouwer zijn expertise toevoegen ten aanzien van – met name – plattegronden, techniek, bouwtijd en Voorlopig Ontwerp.” Hendriks adviseert daarom om altijd met zo’n plan te komen. Of, zoals Vincent het zegt: “Wie standaard uitvraagt, kan  alleen maar standaard terugverwachten. Wie het woningtekort wil oplossen met behoud van flexibiliteit, kwaliteit én efficiency, moet daar vanaf het begin de ruimte voor bieden.”

Betrokkenheid en openheid in het ontwerpproces

Dat vooruitdenken met systeembouw en modulair bouwen past ook bij het gedachtegoed van gebiedsontwikkelaar BPD, deelt Sander Hofs. “Voorwaartse integratie leidt tot een hogere kwaliteit. Als betrokken partijen – waar ook in de keten – vroegtijdig hun verantwoordelijkheid krijgen én nemen, komt hun knowhow namelijk per definitie beter tot zijn recht”, aldus Hofs, hetgeen aansluit bij het open plan dat Vincent Hendriks benadrukt.

Als het maar enigszins mogelijk is, formuleren we bij BPD daarom een uitvraag naar ons netwerk van bouwers waarin alle ruimte is voor die expertise. Dat doen we dan door ‘alleen’ de gewenste beeldkwaliteit en een ‘Voorlopig Ontwerp Plus’ met bijbehorende documentatie mee te geven, vertelt Sander. Maar zo’n uitvraag kan wat hem betreft soms zelfs al eerder plaatsvinden: al bij het maken van het stedenbouwkundig plan. “In die fase bepalen we namelijk al of de locatie geschikt is voor systeembouw of modulaire bouw. Is dat het geval, dan kan de bouwer meekijken bij de totstandkoming van het Voorlopig Ontwerp. Niet vanuit een commercieel oogpunt, maar wel om de uitgangspunten van zijn concept aan te geven: ‘Dit zijn mijn parameters, maak daarbinnen maar je ontwerp.’ Dat werkt uitstekend.”

Samen werken aan een gemeenschappelijk doel

Systeembouw en modulair bouwen zijn dus belangrijke opties voor het oplossen van de woningschaarste op een toekomstbestendige manier. Vincent en Sander benadrukken echter het belang van een open aanpak in het aanbestedingsproces waar partijen over de hele keten inspraak hebben in het ontwerpproces. Sander: “Betrek die systeembouwer maar zo snel mogelijk als naast de prijs ook vooral de kwaliteit van belang is. Want dat is het doel: hoogwaardige, kwalitatieve leefomgevingen creëren. Laat dus los dat bestekniveau!” Sander en Vincent benadrukken dat de projectontwikkelaar en bouwer hetzelfde belang heeft als de opdrachtgever, namelijk: binnen haalbare parameters de gewenste kwaliteit leveren. Dat gezamenlijke doel is cruciaal de komende jaren. Samen bieden we met systeembouw en modulair bouwen een antwoord op de woningschaarste.